Narządy, tkanki, komórki oraz cząsteczki zaangażowane w mechanizmy obronne organizmu tworzą układ odpornościowy (immunologiczny)

Elementy układu odpornościowego

Migdałki - Bronią organizm przed zakażeniami drogą oddechową i pokarmową. Zatrzymują się w nich i namnażają limfocyty.

Grudki limfatyczne - Chronią przed infekcjami układów: pokarmowego, oddechowego i moczowego. Występują w nich liczne leukocyty

Szpik kostny - Powstają w nim wszystkie elementy komórkowe krwi, w tym leukocyty wchodzące w skłąd układu odpornościowego. Ponadto dojrzewają w nim limfocyty B

Grasica - dojrzewają w niej limfocyty T oraz są w niej eliminowane nieprawidłowe limfocyty T, np. rozpoznające komórki organizmu jako obce

Śledziona - niszczy zużyte krwinki i płytki krwi. Zachodzą w niej także reakcje odpornościowe przeciwko obcym cząsteczkom, które znalazły się we krwi

Węzły chłonne - filtrują limfę, dzięki czemu zatrzymują i neutralizują patogeny. W węzłach chłonnych występują przeciwciała oraz namnażają się limfocyty T i B

Funkcje układu odpornościowego

Odróżnianie komórek i cząsteczek własnych organizmu od komórek i cząsteczek obcych, zwalczanie infekcji, oraz usuwanie nieprawidłowych komórek naszego ciała, np. komórek nowotworowych

Komórki

• Granulocyty - niszczą patogeny przez fagocytozę oraz wydzielanie związką chemicznych
• Makrofagi - niszczą patogeny przez fagocytozę oraz prezentują antygeny limfocytom
• Limfocyty T - rozpoznają komórki z obcym antygenem, a nastepnie je niszczą
• Limfocyty B - ich główną funkacją jest wytwarzanie przeciwciał

Cząsteczki

• Przeciwciała - białka produkowane przezpobudzone limfocyty B. Wiążą się z antygenem i wskazują go komórkom układu odpornościowego
• Białka ostrej fazy - grupa białek wytwarzanych w wątrobie wtedy, gdy w organizmie powstaje stan zapalny.
• Cytokiny - róznorodne cząśteczki wytwarzane przez komórki układu odpornościowego, ich rolą jest pobudzanie komórek układu odpornościowego do działania oraz stymulowanie ich wzrostu i podziałów.