II część “Dziadów” jako dramat romantyczny

• Dzieło trudne do wystawienia na scenie
• Brak podziału na akty i sceny, co jest częstą cechą dramatów romantycznych
• Mieszanie realizmu z fantastyką
• Występowanie postaci fantastycznych - Józio i Rózia, dusza pasterki Zosi i Widmo Złego Pana
• Nastrój tajemniczości i grozy - wydarzenia rozgrywają się nocą na cmentarzu
• Istnieje bohater romantyczny łączący wszystkie części “Dziadów” - milczące Widmo młodzieńca, które pojawia się w następnych częściach jako Gustaw i Konrad
• Całość ma nietypowe zakończenie, jakby urywa się w środku wydarzeń, gdy Widmo podąża za pasterką

Rodzaje duchów

• Duchy lekkie - Józio i Rózia

Wina: Dzieci zmarły, nie poznając czym są troski i cierpienia.

Kara: W raju dręczy je trwoga i nuda

O co proszą: O dwa ziarnka gorczycy

Nauka: Kto nie doznał goryczy ni razu, ten nie dozna słodyczy w niebie.

• Duch ciężki - Widmo Złego Pana

Wina: Za życia był bezwzględnym, okrutnym egoistą winnym śmierci poddanych

Kara: Tuła się nocą po ziemi, nie może nawet dostać się do piekła, dręczony jest przez ptaki wydzierające mu jedzenie i wodę

O co prosi: O nic, gdyż nic nie może mu ulżyć

Nauka: Bo kto nie był ni razu człowiekiem, temu człowiek nic nie pomoże.

• Duch pośredni - pasterka Zosia